lunedì, maggio 18, 2015

Tri phwynt ynghylch etholiad 2016 a Phlaid Cymru

Wna i fod yn gryno am unwaith. Mae yna nifer o bobl, oddi mewn i Blaid Cymru’n bennaf, sydd bron fel petaent yn disgwyl i Blaid Cymru ennill tir etholiadau’r Cynulliad y flwyddyn nesaf. Mae BlogMenai wedi eu trafod ac mae’r rhesymau mae Cai yn eu nodi yn rhai gwir. Ond mae yna dri phwynt dwi am eu codi ynglŷn â pham y gallai’r etholiadau hynny o hyd fod yn rhai anodd iddi, a dydi hynny neb ystyried ffactorau fel UKIP a’r ffaith y bydd Llafur yn wynebu llywodraeth Geidwadol yn Llundain.

 
Amlygrwydd Leanne Wood

Mae’n ymddangos mai Leanne Wood ydi bellach yr arweinydd gwleidyddol amlycaf yng Nghymru. Dydi hynny ond â gallu bod yn beth da. Serch hynny, y gwir ydi dwi ddim yn gweld unrhyw reswm i feddwl y caiff etholiadau’r Cynulliad fwy o sylw y flwyddyn nesaf yn y cyfryngau Prydeinig – sef o le y caiff y rhan fwyaf o bobl Cymru eu newyddion o hyd – ac felly ni chaiff y Blaid yn awtomatig yr un sylw ac y gafodd y tro hwn, mewn ffordd ryfedd. Teg hefyd yw dweud, pan ddaeth hi lawr ati, na lwyddwyd i fanteisio ar y sylw hwnnw; wedi’r cyfan ni chynyddodd pleidlais Plaid Cymru ond 16,300 oddi ar 2010. Yn waeth na hynny efallai, roedd 11,645 o’r cynnydd hwnnw – dros 70% – mewn pum sedd, sef Arfon, Ynys Môn, Dwyrain Caerfyrddin a Dinefwr, Gorllewin Caerdydd a’r Rhondda.

 

“Mae Plaid Cymru’n gwneud yn well yn y Cynulliad”

Isod mae tabl o berfformiadau Plaid Cymru ar lefel San Steffan a lefel y Cynulliad y ganrif hon. 

Blwyddyn
Etholiad Cyffredinol
Etholiad Cynulliad
2001
195,893
14.3%
-
-
2003
-
-
180,185
21.2%
2005
174,838
12.6%
-
-
2007
-
-
219,121
22.4%
2010
165,394
11.3%
-
-
2011
-
-
182,907
19.3%
2015
181,694
12.1%
-
-
Ar gyfartaledd
179,455
12.6%
194,071
21.0%

 
Rŵan, yn ganrannol mae yna wahaniaeth digon sylweddol ym mherfformiad y Blaid mewn etholiadau i’r Senedd o’i gymharu â rhai i San Steffan, ond ni all neb wadu bod a wnelo hynny â’r ffaith fod y niferoedd sy’n pleidleisio mewn etholiadau Cynulliad yn sylweddol is – tua 20% yn is.

Serch hynny, dwi’n meddwl ei fod o’n dangos bod yn rhaid rhoi i’r neilltu y syniad 'ma - sy'n cael ei ailadrodd hyd nes ein bod wedi'i dderbyn fel ffaith - fod Plaid Cymru’n awtomatig yn gwneud yn sylweddol well ar lefel y Cynulliad na San Steffan. Y gwir ydi, o ran nifer y pleidleisiau a gaiff, mae’r gwahaniaeth ar y cyfan yn rhyfeddol o fach. Hynny ydi, dydi Plaid Cymru ddim o reidrwydd yn gwneud yn well yng nghyd-destun etholiadau Cynulliad i’r graddau y dylai hwn fod yn bwynt sy’n cael ei godi’n rheolaidd. Mae’n bosibl y gellir dadlau bod ffawd y Blaid ers 2003 yn yr etholiadau hynny'n dibynnu’n fwy ar ba mor wael a wna ei gwrthwynebwyr yn hytrach nag ar ba mor dda mae hi’n ei wneud, achos mae ei pherfformiadau’n eithaf statig.

 
Seddi targed

Dydw i ddim yn meddwl y byddai fawr neb yn anghytuno â’r ffaith mai saith etholaeth fydd y Blaid yn canolbwyntio arnynt o ddifrif yn 2016: Aberconwy, Caerffili, Castell-nedd, Cwm Cynon,  Gorllewin Caerfyrddin a De Penfro, Llanelli a’r Rhondda. Y mae rhai yn mynnu fod yna seiliau cadarn wedi’u gosod at gipio’r seddi hyn flwyddyn nesa yn yr etholiad hwn am lu o resymau. Ond y gwir ydi – os edrychwch chi’n fanylach ar y seddi targed hyn – mae pethau’n eithaf argoelus i gyfleoedd Plaid Cymru.
 

Etholaeth
Newid % yn y bleidlais 2010-2015
Aberconwy
-6.1
Caerffili
-2.1
Castell-nedd
-1.8
Cwm Cynon
-3.5
Gorllewin Caerfyrddin a De Penfro
0.0
Llanelli
-7.0
Rhondda
+8.9

 
Er gwaetha’r ffaith fod y Blaid wedi llwyddo i gael canlyniad da yn y Rhondda – nad oedd yn gwbl annisgwyl o ystyried popeth – erys y ffaith fod canran Plaid Cymru o’r bleidlais wedi lleihau oddi ar 2010 eleni ym mhump o'r saith sedd y bydd hi’n debygol o’u targedu yn 2016 - doedd dim newid o gwbl yn y llall. Wrth gwrs, mae nifer o’r seddi hyn yn agosach o lawer ar lefel Cynulliad ac yn fwy ffafriol i’r Blaid nag ydynt mewn etholiad cyffredinol, dwi’n derbyn hynny. Eto, does yna ddwywaith am y peth, roedd chwe o’r saith canlyniad uchod i Blaid Cymru’n amrywio rhwng gwael a diawledig o wael. Dydi colli pleidleisiau mewn seddi fydd yn rhai targed mewn etholiad arall flwyddyn cyn ei gynnal byth yn gallu bod yn beth da.

Ac fel y dywedais uchod, dydi pleidlais Plaid Cymru’n fawr ddim uwch mewn etholiadau Cynulliad mewn difrif fel rheol – cyfuniad digon digalon iddi.
 
Dydw i ddim yn dweud nad oes yna ffactorau fydd yn ffafrio Plaid Cymru’r flwyddyn nesaf – ond mae yna lot o bethau i’w poeni amdanynt hefyd. Dwi’n eithaf siŵr bod yna rai ym Mhlaid Cymru sy’n deall hynny ... ond gan ddweud hynny dwi'n hollol siŵr fod yna rai sy ddim.

Nessun commento: