giovedì, agosto 08, 2013

Hir Oes i Brydain


Fydda i nôl yng Nghaerdydd ymhen rhai dyddiau felly tawelu wnaiff y blog eto dybiwn i. Ond wyddoch, ar ryw fath o hap a dweud y gwir, mi drydarais hwn yn gynharach heddiw:

 

 

Rhyw ffaith fach ddiddorol ro’n i’n ei feddwl. Ond mi ddechreuais feddwl felly, tybed pa mor hir neu fyrhoedlog ydi’r Deyrnas Unedig go iawn? Nid yn y cyd-destun rhyngwladol, achos tydi hi ddim wedi bod o gwmpas bron dim ers i wareiddiad ddechrau (er bod y Cymry’n genedl hen iawn, dydyn ni ddim erioed wedi bod yn wladwriaeth ond am rai blynyddoedd dan Hywel Dda, Rhodri Fawr a Glyndŵr). Ond yn hytrach, yng nghyd-destun ynysoedd Prydain. Sut mae bodolaeth y Deyrnas Unedig hyd yma fel gwladwriaeth bendant, unigryw yn cymharu â theyrnasoedd a gwladwriaethau eraill yr ynysoedd hyn?

Tydi’r isod ddim yn ddiffiniol – dydyn ni ddim yn gwybod pryd y sefydlwyd ambell deyrnas. Ac mae rhai wedi ymffurfio’n raddol a dadfeilio’n rannol. A dwi heb gynnwys pob un wrth reswm! Rhestr fras ydi hon - a sori ymlaen llaw am ei blerwch.

 

1.       Gwynedd                       5ed G – 1282                      800+ mlynedd  

2.       Teyrnas yr Alban           9fed G – 1653              odd. 800 mlynedd

3.       Munster                          340 – 1138                           798 mlynedd

4.       Teyrnas Lloegr               927 – 1649                           722 mlynedd

5.       Powys                            5ed G – 1160                      700+ mlynedd

6.       Ystrad Clud                    5ed G – 11eg G            odd. 600 mlynedd

7.       Dyfed                             410 – 920                             510 mlynedd

8.       Ceredigion                     5ed G – 10fed G            dd. 500 mlynedd

9.       Manaw a’r Ynysoedd     849 – 1216                           417 mlynedd

10.   Mersia                            527- 918                               391 mlynedd

11.   Wessex                          6ed G – 927                        377 mlynedd

12.   Dwyrain Anglia               6eg G – 918                  odd. 370 mlynedd

13.   Sussex                           477 – 825                            348 mlynedd

14.   Y Deyrnas Unedig        1707 -                   306 mlynedd hyd yma

15.   Northumbria                    653 – 954                         301 mlynedd     

16.   Cernyw                           577 – 875(?)                        298 mlynedd

17.   Deheubarth                     920 – 1197                           277 mlynedd

18.   Seisyllwg                        680 – 920                             240 mlynedd

19.   Rheged                          6ed G – 7fed G            odd. 100 mlynedd

20.   Danelaw                         886 – 954                       68 mlynedd       

 

Felly, fel y gwelwch, babi bach ydi’r Deyrnas Unedig o’i chymharu â rhai o wladwriaethau eraill yr ynysoedd hyn a bydd yn rhaid iddi fodoli am o leiaf hanner mileniwm arall i ddisodli Gwynedd.

Tybed pa ods y byddai William Hill yn ei gynnig ar hynny’n digwydd?

2 commenti:

Anonimo ha detto...

Roedd Powys yn eitha annibynol hyd at 1536

Ifan Morgan Jones ha detto...

Dydw i ddim yn siwr am y dadansoddiad uchod. Dim ond ers 1921 mae'r Deyrnas Unedig ar ei ffurf bresennol ers colli Iwerddon. Os nad yw hynny'n cyfri a ddylai uno'r Alban at Loegr gyfri?